မြစ်ရေကိုနေရာပေးခြင်း

မြစ်တစ်စင်း ချောမွေ့သန့်ရှင်းစွာ စီးဆင်းနေနိုင်ခြင်းတွင် မြစ်ကြမ်းပြင်၊ မြစ်ကမ်းပါးစသည်တို့ မပျက်စီးဖို့ လိုသည့်အပြင် ရေဝေဒေသ၊ ရေလွှမ်းလွင်ပြင်တို့ကို ထိန်းသိမ်းခြင်းကလည်း အရေးပါသည်။

သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ယိုယွင်းလာသောခေတ်တွင် ရေဝေဒေသ၏ တန်ဖိုး၊ ရေဝေဒေသအား ကောင်းစွာ ထိန်းသိမ်းရမည်ဆိုသည်တို့ကို သိလာကြသော်လည်း ရေလွှမ်းလွင်ပြင်၏အရေးပါပုံကိုမူ ကျယ်ပြန့်စွာ မသိကြသေးချေ။

ရေလွှမ်းလွင်ပြင်ဆိုသည်မှာ ပုံမှန်ထက်တိုးလာသောမြစ်ရေများ ကမ်းပါးတစ်ဖက်တစ်ချက်ကို ကျော်လွန်ကာ အချိန်ကာလတစ်ခုအထိ လွှမ်းမိုးဖုံးအုပ်သွားသော နယ်မြေဖြစ်သည်။ မြစ်ရေပြန်ကျသောအခါ ရေလွှမ်းလွင်ပြင်ရှိရေလည်း အတူလိုက်ပါကျဆင်းသည်။

ရေလွှမ်းလွင်ပြင်က ရေကို ယာယီထိန်းထားခြင်းကြောင့် မြစ်အောက်ပိုင်းဒေသများတွင် ရေဘေးအန္တရာယ် လျော့နည်းသည်၊ ဥပမာ အမေရိကန်နိုင်ငံ မစ္စစ္စပီမြစ်ရိုးတလျှောက်ရှိ ရေလွှမ်းလွင်ပြင်များသည် ရေဧကပေ ၃၉ သန်းကို ယာယီလက်ခံထားခြင်းဖြင့် မြစ်ရေကြီးမှုကို ထိန်းသိမ်းပေးနိုင်သည်။ (ဧကပေသည် တစ်ဧက အကျယ်၊ တစ်ပေအနက်ရှိ ရေထုထည်ဖြစ်သည်။) ရေလွှမ်းလွင်ပြင်များအား ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းခြင်းဖြင့် မစ္စစ္စပီမြစ်ရိုးတလျှောက် ဖြစ်ပေါ်နေသော ရေလွှမ်းမိုးမှုများကို လျော့နည်းအောင် ထိန်းချုပ်နေကြရာ အောင်မြင်မှုများ ရနေသည်။

ရေလွှမ်းလွင်ပြင်၏ အခြားအကျိုးကျေးဇူးများမှာ လျှံတက်လာသောမြစ်ရေများ ရေလွှမ်းလွင်ပြင်ရှိ မြေသားထဲစိမ့်ဝင်ကာ မြေအောက်ရေကို ဖြည့်တင်းပေးသည်၊ ရေလွှမ်းနယ်ပယ်တွင် ဂေဟစနစ်များ ရှင်သန်ကာ မြစ်ရေပါ ညစ်ညမ်းဓာတုပစ္စည်းများကို သန့်စင်ပေးသည်။ မြစ်အထက်ပိုင်းမှ စီးဆင်းလာသောရေတွင် ပါလာသော သဘာဝဓာတ်မြေသြဇာနုန်းအနည်အနှစ်များ ရေလွှမ်းလွင်ပြင်တွင် အနည်ထိုင်ပို့ချသဖြင့် မိုးနှောင်း၊ ဆောင်းနှင့် နွေရာသီတို့တွင် စိုက်ပျိုးရေးကောင်းစွာ ဖြစ်ထွန်းသည်။

ရေလွှမ်းလွင်ပြင်များ၏အကျိုးကျေးဇူးများကို တစ်ချိန်က အမှတ်တမဲ့နေမိခဲ့ကြကာ မြို့ပြများထူထောင်ခြင်း ဟူသော အမှားကို ကျူးလွန်ခဲ့ကြသည်။ ဥရောပတွင် မြို့ကြီးအများအပြားသည် ရေလွှမ်းလွင်ပြင်ပေါ်တွင် တည်မိခဲ့ကြသဖြင့် ယခုအခါ ဥရောပရေလွှမ်းလွင်ပြင်ဧရိယာ၏အများဆုံး ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းသာ သဘာဝအတိုင်းကျန်တော့သည်။

ဥရောပရေလွှမ်းလွင်ပြင် ၃၇ ခု၏ အခြေအနေကို လေ့လာဆန်းစစ်ချက်တစ်ခုလုပ်ခဲ့ရာ လွင်ပြင်အားလုံးသည် ကျေနပ်လောက်သောအခြေအနေတွင် မရှိတော့ကြောင်း တွေ့ခဲ့ရ၍ ရေလွှမ်းလွင်ပြင်ထိန်းသိမ်းရေး ပြန်လည်ထူထောင်ရေးတို့ကို အရေးတကြီး လုပ်ဆောင်နေကြရသည်။(ရည်ညွှန်း- The European Environment Agency (EEA))

နိုင်ငံ့ဧရိယာအများအပြား ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အောက်တွင် တည်ရှိသောနယ်သာလန်နိုင်ငံတွင် ရေလွှမ်းမိုးမှုအန္တရာယ်သည် မြစ်ညာပိုင်းဒေသတို့ထက် ပိုမိုကြီးမားသဖြင့် ရေဘေးအန္တရာယ်မှ လျော့နည်း သက်သာအောင် နည်းမျိုးစုံဖြင့် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည့်အပြင် ယခုအခါ Room for the Rivers Programme (မြစ်ရေကိုနေရာပေးခြင်းအစီအစဉ်) ကိုလည်း ဆောင်ရွက်နေရာ အစိတ်အပိုင်းအတော်များများ အပြီးသတ်ထားနိုင်ပြီး လာမည့်နှစ်တွင် လုံးဝပြီးစီးတော့မည်။

အခြားနိုင်ငံများတွင် ရေကြီးရေလျှံမှုကို တာရိုးများဆောက်လုပ်ခြင်း၊ ရှိပြီးတာများကိုမြှင့်တင်ခြင်းစသဖြင့် ကာကွယ်ကြသော်လည်း နယ်သာလန်တွင်မူ သမားရိုးကျနည်းများအပြင် မြစ်ရေများကို ပိုမိုနေရာပေး၍ စီးဆင်းစေခြင်းဖြင့် ရေလွှမ်းမိုးမှုကို သက်သာရာရစေသည်။ မြစ်ရေကိုနေရာပေးခြင်းအစီအစဉ်Room for the Rivers Programmeအရ မြစ်ချောင်းများ တူးမြောင်းများကို ပို၍နက်အောင်တူးသည်။ ရေစီးရေလာအဟန့်အတားများကို ဖယ်ရှားသည်။ အချို့နေရာများတွင် ရေလွှမ်းလွင်ပြင်ကို ပို၍နက်အောင်တူးကာ ယာယီရေလှောင်နိုင်မှုပမာဏကို တိုးမြှင့်သည်၊ အချို့နေရာများတွင် ရေလမ်းကြောင်းအသစ်များ ဖောက်လုပ်သည်၊ ရှိပြီးတာရိုးများကို မြစ်နှင့်ဝေးရာသို့ နောက်ဆုတ်ကာ ရေလွှမ်းလွင်ပြင်ကို ပိုမိုကျယ်ပြန့်စေသည်။

ထိုသို့လုပ်ဆောင်ခြင်းကြောင့် ယခုနှစ် ဇူလိုင်လက ဥရောပနိုင်ငံအများအပြားတွင် ပုံမှန်ထက် ထူးကဲ ပြင်းထန်သောမိုးကြောင့် လူသေဆုံးမှုနှင့် ပျက်စီးမှုအများအပြားရှိခဲ့သော်လည်း နယ်သာလန်တွင်မူ လူသေဆုံးမှုလုံးဝမရှိခဲ့ဘဲ အခြားနိုင်ငံများနှင့်စာလျှင် အပျက်အစီး သိသာစွာနည်းပါးခဲ့သည်။ ရေလွှမ်းလွင်ပြင်ချဲ့ထုတ်ခြင်းအပါအဝင် မြစ်ရေကိုနေရာပေးခြင်းအစီအစဉ်၏ အကျိုးကို (စီမံကိန်းမပြီးမီကပင်) လက်ငင်းလက်တွေ့ ခံစားလိုက်ကြရသည်။ သူတို့ဆီတွင် မြစ်ရေကိုနေရာပေး၊ ရေလွှမ်းလွင်ပြင်များကို ထိန်းလို့ရတာထိန်း ချဲ့လို့ရတာချဲ့ကြကာ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၏အကျိုးဆက်တစ်ခုဖြစ်သော ရေလွှမ်းမိုးမှုဒဏ်ကို လျော့နည်းစေနိုင်သည့်အချိန်တွင် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၏ဒဏ်ကိုခံရနိုင်ခြေ အမြင့်ဆုံးထဲတွင်ပါသောမြန်မာနိုင်ငံတွင်မူ ပြောင်းပြန်လုပ်နေကြသည်။

မြို့ပြတိုးချဲ့ဖို့လိုအပ်သည်ဆိုကာ ရေလွှမ်းလွင်ပြင်များကိုပင် အလွတ်မပေးဘဲ (ရေလွှမ်းလွင်ပြင်ဖြစ်သည်ဟု သတိမထားမိဘဲ) မြေဖို့ ချဲ့ထွင် အကွက်ဖော်နေကြရာ

သစ်တောပြုန်းတီးခြင်း၊ တရားမဝင်သတ္တုတူးဖော်ခြင်းတို့ကြောင့် မြေစာများ မြစ်အတွင်းသို့ရောက်ကာ မြစ်ကြမ်းပြင်မြင့်တက်လာပြီး မြစ်ရေစီးအတွက် နေရာကျုံ့လာလျက်ရှိသည်။

မြို့ပြတိုးချဲ့ဖို့လိုအပ်သည်ဆိုကာ ရေလွှမ်းလွင်ပြင်များကိုပင် အလွတ်မပေးဘဲ (ရေလွှမ်းလွင်ပြင်ဖြစ်သည်ဟု သတိမထားမိဘဲ) မြေဖို့ ချဲ့ထွင် အကွက်ဖော်နေကြရာ အခြားမြစ်များသာမက ဧရာဝတီ၏ ရေလွှမ်းလွင်ပြင်အချို့သည်ပင် မြို့ပြနယ်မြေများအဖြစ်သို့ တဖြည်းဖြည်း ပြောင်းလဲလာနေသည်။ အချို့နေရာများတွင် ရေလွှမ်းလွင်ပြင်သာမက မြစ်ထဲအထိပါ တိုးချဲ့မြေဖို့နေကြသည်။

ယင်းလုပ်ရပ်များကြောင့် ရေကြီးရေလျှံမှုအပါအဝင် ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်း၏ဆိုးကျိုးများကို မြန်မာတို့ လက်ရှိထက် ပိုခံစားကြရမည်မှာ သေချာလှသည်။