ရေကြီးရေလျှံခြင်း သို့မဟုတ် ရေလွှမ်းမိုးခြင်း ဆိုသည်မှာ ပုံမှန်အချိန်၌ ခြောက်သွေ့နေသည့် မြေပြင်ပေါ်သို့ မြစ် သို့မဟုတ် မိုးရေ၊ ဆီးနှင်း၊ ရေခဲကဲ့သို့သော ဇာစ်မြစ်တစ်ခုခုမှ ရေများရောက်ရှိလာကာ အချိန်ကာလတစ်ခုအထိ လွှမ်းမိုးဖုံးအုပ်နေခြင်းဟု ဖွင့်ဆိုသည်။ ရေကြီးရေလျှံခြင်း၏ အကြောင်းရင်းများမှာ မိုးသည်းထန်စွာ သုံးရက်နှင့်အထက် ဆက်တိုက်ရွာသွန်းခြင်း၊ မြစ်ချောင်းများနှင့်ရေထုတ်စနစ်များ အနည်ထိုင် ပိတ်ဆို့ခြင်း၊ ဒီရေတောစသည့် ရေနှင့်ဆက်စပ်သော သဘာဝအခြင်းအရာများ အရည်အသွေး ကျဆင်းခြင်းနှင့် လျော့နည်းပျောက်ကွယ်ခြင်း၊ မိုးသည်းထန်ချိန်နှင့် ရေထရက် ဆုံစည်းမိခြင်း၊ မုန်တိုင်းဒီရေတက်ခြင်း၊ ဆူနာမီရေလှိုင်း ဖြစ်ပေါ်ခြင်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ခရိုင်အလိုက်ရေလွှမ်းမိုးနိုင်ခြေ (Source: SEVIR-Mekong HFA Tool and MIMU) မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရေကြီးမှုအန္တရာယ်များကို တစ်နှစ်လျှင် သုံးကြိမ်ခန့်အထိ အများဆုံးကြုံတွေ့ရလေ့ရှိသည်။ နှစ်စဉ်မိုးတွင်းကာလ ဇွန်၊ ဇူလိုင်၊ သြဂုတ်လနှင့် မိုးနှောင်းပိုင်း …
Tag: Myanmar
၂၀၂၃ အောက်တိုဘာလ ပဲခူးရေကြီးမှု
၂၀၂၃ အောက်တိုဘာလက ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး ပဲခူးမြို့၌ နှစ်ပေါင်း ၆၀ ခန့်အတွင်း အဆိုးရွားဆုံးဟု ဆိုနိုင်သော ရေကြီးရေလျှံမှု ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ပဲခူးမြို့ပေါ် ရပ်ကွက်အများစုတွင် လူတစ်ရပ်နှင့်အထက် ရေမြုပ်ခဲ့ကာ အချို့နေရာများ၌ အိမ်ခေါင်မိုးအထိ မြုပ်ခဲ့သည်။ ပုံမှန်ရေကြီးလေ့မရှိသည့် မှော်ကန်၊ ဆိုရှယ်လစ်၊ ပုဏ္ဏားစုနှင့် သွန်းဘုရားဝန်းရပ်ကွက်များအထိ ရေပြင်မြင့်တက်ခဲ့ပြီး တစ်ထပ်အိမ်အားလုံး ရေနစ်မြုပ်လုဖြစ်သည်အထိ ဆိုးရွားခဲ့သည်။ ပဲခူးနှင့်ဆက်နေသော အမြန်လမ်း ၃၉ မိုင်တွင်လည်း အောက်တိုဘာလ ၈ ရက်နေ့က လမ်းမပေါ်ကို ရေကျော်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ပဲခူးရေကြီးသည့် အကြောင်းရင်းများအနက်တစ်ခုမှာ မိုးသည်းထန်မှု ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၈ ရက်နေ့က ရွာခဲ့သော မိုးရေချိန် ၇ ဒသမ ၈၇ လက်မသည် ပဲခူးမြို့အတွက် လွန်ခဲ့သော …
မြန်မာနိုင်ငံ၏ သဘာဝသယံဇာတ၊ ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှု၊ အပူချိန်မြင့်တက်ခြင်း၊ ထိခိုက်ပျက်စီးမှုနှင့် ပင်လယ်ပြင်မြင့်တက်ခြင်း
သဘာဝသယံဇာတ မြန်မာနိုင်ငံ၌ မြေပေါ်ရေ ၁၀၈၂ ကုဗကီလိုမီတာ၊ မြေအောက်ရေ ၄၉၅ ကုဗကီလိုမီတာ၊ ဒီရေတော ဟက်တာ ၃၈၀ဝဝဝ၊ ဇီဝမျိုးစုံ ကြွယ်ဝမှုအနေဖြင့် အပင်မျိုးစိတ် ၁၁၈၀ဝ မျိုး၊ နို့တိုက်သတ္တဝါ ၂၅၉ မျိုး၊ ငှက် ၁၀၅၆ မျိုး၊ တွားသွားသတ္တဝါ ၂၉၇ မျိုး၊ ကုန်းနေရေနေသတ္တဝါ ၈၂ မျိုး၊ ငါးမျိုးစိတ် ၇၇၅ မျိုး၊ ရေငန်လိပ် ၅ မျိုး၊ သန္တာကျောက် ၅၂ မျိုး ရှိ။ ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှု အိမ်တွင်းမွေးမြူရေး ကျွဲ နွားစသည့် စမြုံ့ပြန် အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များသည် ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ စုစုပေါင်း၏ ၁၃ ရာခိုင်နှုန်းကို ထုတ်လွှတ်။ သစ်တောပြုန်းတီးမှုမှ ကာဘွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် မက်ထရစ်တန် ၁၉၈ သန်း၊ သစ်တောအတန်းအစား …
ရာသီကပ်ဘေးနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ပျက်စီးမှုဒဏ် ခံနေရသည့် အင်းတော်ကြီးဒေသ (ထွန်းလင်းအောင် (မြစ်ကြီးနား) )
'' မင်းလယ်ကော ဘယ်လောက်ထိလဲ ဆိုတဲ့ အမေးမျိုး မမေးရဲဘူး။ တစ်ချို့ ဧက ၂၀ နီးပါးလောက်ဖြစ်သွားတော့ လုပ်စားစရာ ကုန်သွားတယ်။ မွေးကတည်းက ဒီမြေတွေနဲ့ လုပ်ကိုင်လာခဲ့ကြတာကို။တချို့ မိတ်ဆွေတွေ၊ အမျိုးတွေလည်း အိပ်ဆေး သောက်နေကြရတယ်။ ကိုယ်တစ်ယောက်တည်း ဖြစ်တာမဟုတ်ဘူး။ တစ်နယ်လုံးဖြစ်တာလို့ ပြောပေးရတယ်''ဟု လယ်ခြောက်ဧကမှာ နှစ်ဧက ပျက်တဲ့ အင်းလေးက ကိုကျော်မင်းကဆိုသည်။ သူပြောသည့် တနယ်လုံး ဖြစ်တာဆိုကတော့ မှန်ပါသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၂၇ ရက်နှင့် ၂၈ ရက်များတွင် မိုးသည်းစွာ ရွာသွန်းခဲ့ရာ ဟိုပင်ဒေသနှင့် အင်းတော်ကြီး ဒေသ တဝှမ်း တောင်တွေပြိုကာ မြေစာတွေ ရေနှင့်အတူ မျှောပြီး လယ်တွေ ဖုံးကုန်သည်။ ဟိုပင်ဒေသနှင့် အင်းတော်ကြီးဒေသ နှစ်ခုပေါင်းက လယ်ဧက …
၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ ကြုံရဖွယ်ရှိသည့် ရေအခက်အခဲ
၂၀၂၃ ခုနှစ် နှစ်လယ်မှစ၍ အားအသင့်အတင့်ရှိသော အယ်လ်နီညိုရာသီဥတုအခြေအနေ ပေါ်ပေါက်လာနေကြောင်း၊ အယ်လ်နီညိုနှင့်အတူ အပူလှိုင်းများ၏ဒဏ်ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် မကြုံစဖူး ပြင်းထန်စွာ ခံစားကြရဖွယ် ရှိကြောင်း ရာသီဥတုသိပ္ပံပညာရှင်များက သတိပေးထားသည်။ အယ်လ်နီညိုဆိုသည်မှာ ပုံမှန်ထက် ထူးကဲစွာ ပူနွေးလာသည့် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ၏ အရှေ့ပိုင်းရေပြင်ကြောင့် သမုဒ္ဒရာရေစီးကြောင်းများ၊ ယင်းနှင့် ဆက်စပ်သော လေထုနှင့် လေစီးကြောင်းများ ပြောင်းလဲကာ ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာဝန်းကျင်ဒေသများအပြင် ယင်းဒေသများနှင့် ထိတွေ့ဆက်စပ်နေသောဒေသများ၏ မိုးလေဝသ အခြေအနေကိုပါ သက်ရောက်သည့် ဖြစ်စဉ်ကို ခေါ်သည်။ ပုံမှန်ထက် ထူးကဲစွာအေးမြလာသည့် ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာ၏ အရှေ့ပိုင်းရေပြင်သည်မူ အယ်လ်နီညိုနှင့်ဆန့်ကျင်ဘက် လာနီညာရာသီဥတု အခြေအနေကို ပေါ်ပေါက်စေသည်။ အယ်လ်နီညိုကြောင့် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ၏ အရှေ့ပိုင်းနိုင်ငံများတွင် မိုးများပြီး စိုစွတ်သည့် အခြေအနေများ ပေါ်ပေါက်ပြီး မြန်မာအပါအဝင် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ၏ …
Continue reading ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ ကြုံရဖွယ်ရှိသည့် ရေအခက်အခဲ
ပင်လယ်ရေပြင်မြင့်တက်ခြင်းနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ
ကမ္ဘာ့ပျမ်းမျှ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်သည် နှစ်ပေါင်းသောင်းနှင့်ချီ၍ သိသာသော အတိုးအလျော့ မရှိဘဲ တန့်နေခဲ့ရာမှ ယခုအခါ ကမ္ဘာအနှံ့၌ တအိအိမြင့်တက်လာလျက်ရှိသည်သာမက မြင့်တက်မှုသည် အရှိန်ရလာနေသည်။ ပင်လယ်ရေပြင် မြင့်တက်လာခြင်း၏ အဓိကအကြောင်းမှာ ကမ္ဘာ့မြောက်ဘက် ဂရင်းလန်းကျွန်းနှင့် တောင်ဘက်စွန်း အန္တာတိကတိုက်တို့ရှိ ရေခဲများ အရည်ပျော်လာနေသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ဟိမဝန္တာ၊ အဲလ်ပ်စသည့် တောင်ထိပ်ရေခဲပြင် အရည်ပျော်မှုများ ရှိသော်လည်း ဂရင်းလန်းကျွန်းနှင့် တောင်ဝင်ရိုးစွန်း ရေခဲအရည်ပျော်မှုကဲ့သို့ ပင်လယ်ရေပြင်မြင့်တက်ရာတွင် အရေးမပါပေ။ ရေသည် ပူသောအခါ ပွယောင်းလာသည့်အတိုင်း တက်လာနေသော ကမ္ဘာ့လေထုအပူချိန်ကြောင့်လည်း ပင်လယ်ရေပြင် မြင့်လာနေသည်။ ပင်လယ်ရေပြင်မြင့်တက်မှုပမာဏ၏ သုံးပုံနှစ်ပုံသည် ရေခဲအရည်ပျော်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပြီး သုံးပုံတစ်ပုံသည် ရေထုပွယောင်းလာခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံ အမျိုးသားအဏ္ဏဝါနှင့် လေထုလေ့လာရေးအဖွဲ့၏ လေ့လာချက်အရ ကမ္ဘာ့ ပျမ်းမျှ ပင်လယ်ရေ မျက်နှာပြင်သည် ၁၈၈၀ …
Continue reading ပင်လယ်ရေပြင်မြင့်တက်ခြင်းနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ
ပူတယ်လေ ဆယ်နေကဲ ရေဘယ်မှာလဲ (ဦးမြင့်သိန်း – မောင်ကျေးရေ)
ဒီရာသီ ရေရှား နေရပြီ။“ဥတုရာသီ တောကိုမှီ၏” တဲ့၊ရှေးမြန်မာလူကြီးတွေရဲ့ ဆိုစကားလေ့လာကြည့် မှန်နေ၏၊ပြောင်းနေသည့်ရာသီမြန်မာပြည်ဝယ် တနံတလျားမှီစရာတောလည်း မရှိ၊ ရှိတဲ့တောက မအုပ်တောင်လည်း မစိမ်း၊ ရေလည်း မပျို မြစ်လည်း မစိုရေကန်အိုချောက်၊ ချောင်းအိုင်ပြောက်ရောက်ယက်ခတ်ကာ သောက်ရေရှာပြည်သူတွေဒုက္ခ မသေးလှစုပေါင်းကာ အဖြေရှာရမှာပါ့။ (စာရေးသူ၏ မိတ်ဆွေ ရေနံချောင်း၊ ချောက်နေ ရေနံသာဒင်းဂါးက ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလက ဓာတ်ပုံများ ပေးပို့၍ ဆောင်းပါးရေးပေးရန် တိုက်တွန်းသဖြင့် ဤဆောင်းပါးကို သူ့ထံရေးပို့ခဲ့ပါသည်။ ထိုအချိန် (၂၀၂၀ ဝန်းကျင်)က ယင်းဒေသ၌ မိုးခေါင်ရေရှားပြီး လူနှင့် တိရစ္ဆာန်တို့အတွက် သောက်သုံးရေရှားပါး၊ ခိုနားစရာ အာဝါသမရှိ ဖြစ်နေခဲ့သည်။ ယနေ့တွင်ကား ထိုဒေသသည် ရေနံသာဒင်းဂါး၏ ဦးဆောင်မှု၊ ရွာခံ လူငယ် များ၊ အလှူရှင်များ၏ အကူအညီဖြင့် ရေနံချောင်း …
Continue reading ပူတယ်လေ ဆယ်နေကဲ ရေဘယ်မှာလဲ (ဦးမြင့်သိန်း – မောင်ကျေးရေ)
Water Security and the Changing Climate 